به کارگیری عصاره مخمر به عنوان یک راهکار به منظور افزایش محتوای فلاونولیگنان ها در کشت تعلیقی سلولی گیاه خار مریم از طریق مکانیزم تحریک

مقدمه: خار مریم گیاهی دارویی است. عصاره بذر گیاه خارمریم با نام سیلی مارین شناخته می شود و سیلی مارین شامل مجموعه ای از فلاونوییدها، فلاونولیگنان ها و ترکیبات متعدد دیگر است که دارای خاصیت آنتی اکسیدانی بوده و در درمان بیماری های کبدی (سیروز و مسمومیت های کبدی) و پیشگیری و یا درمان سرطان استفاده می شود. کشت سلولی گیاه خار مریم منبع خوبی جهت تامین سیلی مارین می باشد. راهکارهای متعددی شامل استفاده از عوامل محرک برای افزایش تولید متابولیت های ثانویه در شرایط کشت بافت و سلول اتخاذ شده است. این عوامل با تاثیر بر مسیرهای انتقال سیگنال، منجر به تغییرات در تنظیم بیان ژن و در نهایت تولید متابولیت هایی در برابر تنش ایجاد شده می شوند. هدف: استفاده از عصاره مخمر به عنوان محرک زنده به منظور افزایش تولید سیلی مارین در کشت سوسپانسیون سلولی گیاه خارمریم و بررسی اثر آن بر روند رشد سلول ها و میزان تولید سیلی مارین و معرفی بهترین غلظت محرک در مناسب ترین زمان جهت حداکثر تولید فلاونولیگنان ها. روش بررسی: در این پ‍ژوهش پس از ایجاد کشت های سوسپانسیون سلولی گیاه خارمریم، تاثیر غلظت های مختلف عصاره مخمر (1، 2، 4، 6 و 8 میلی گرم بر 50 میلی لیتر محیط کشت) بر میزان تولید فلاونولیگنان ها با استفاده از کروماتوگرافی مایع با کار آیی بالا بررسی شد. نمونه برداری در 6 زمان مختلف (12، 24، 48، 72، 144 و 216 ساعت) پس از اعمال تیمار انجام شد. نتایج: مطالعه کمی و کیفی ترکیبات فلاونولیگنانی تولید شده از این آزمایش ها بیانگر تولید سیلی کریستین، سیلی دیانین، سیلی بین و ایزوسیلیبین و ماده ای به نام تاکسی فولین که پیش ساز فلاونولیگنان های ذکر شده است، می باشد. تیماردهی با عصاره مخمر باعث افزایش محتوای سیلی مارین در محیط های کشت سوسپانسیون سلولی گیاه خارمریم شد. حداکثر تولید سیلی مارین در محیط تیمار شده با 6 میلی گرم عصاره مخمر بر 50 میلی لیتر محیط کشت در پایان 72 ساعت بود (516/14 میکروگرم بر گرم) که میزان آن در گروه شاهد در همین زمان 9/2 میکروگرم بر گرم بود. سرعت رشد کلیه محیط های تیمار شده با غلظت های مختلف عصاره مخمر نسبت به گروه شاهد بیشتر بود، به گونه ای که در تمام غلظت های اعمال شده از لحظه اعمال تیمار تا 216 ساعت پس از آن، همواره سرعت رشد سلول ها و وزن خشک آنها نسبت به گروه شاهد در همان زمان ها بیشتر بود و در محیط های تیمار شده با 4 میلی گرم عصاره مخمر بر 50 میلی لیتر محیط کشت در پایان 24 ساعت به بالاترین میزان خود رسید (82/5 گرم) که میزان آن در گروه شاهد در همین زمان 23/3 گرم بود. نتیجه گیری: در این آزمایش مشاهده شد که کشت سوسپانسیون سلولی گیاه خارمریم بسیار مستعد تحریک با عصاره مخمر می باشد و همچنین این ترکیب برای افزایش قابلیت تولید در شرایط کشت سوسپانسیون سلولی بسیار سودمند می باشد.